Ekonomim’de yer alan habere göre, 6 yıl aranın ardından dış ticaret açığı vermeye başlayan ayakkabı sektöründe 9 aylık açık, 80 milyon dolara yaklaştı. İç pazarda ise çakma ürünlerle savaş verdiklerini belirten sektör temsilcileri, son 7-8 ayda kapanmaların arttığını, istihdam kaybının ise 80 bini aştığını söyledi.
Yüksek maliyetler, baskılanan kur ve ihracat pazarlarında yaşanan daralma gibi birçok gelişmeye bağlı olarak 6 sene aranın ardından bu yıl ilk kez dış ticaret açığı vermeye başlayan ayakkabı sektöründe kan kaybı hızlandı. Sektörde dış ticaret açığı son 4 ayda 140 milyon, 9 ayda ise 80 milyon dolar sınırına dayandı. İthalatın hızını düşürmekle birlikte yüksek seyrini devam ettirdiğine, çakma pazarının ise yasal pazarı geride bıraktığını belirten sektör temsilcileri, gelişmelerin küçülme, kapanma ve konkordatolara yol açtığını vurguladı. İş insanları, 350 bine yakın kişinin istihdam edildiği sektörde son 7-8 ayda gerçekleşen istihdam kaybının da 80 bini aştığı tahmininde bulundu.
“1 YILDAN ÖNCE NORMALLEŞME YOK”
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, başta AB olmak üzere önemli ihracat pazarlarında daralmanın devam ettiğini söyledi. Öte yandan Çin ve Hindistan gibi büyük oyuncuların da büyük destekler ile oyuna döndüğünü dile getiren İçten, şöyle devam etti: “Artan fiyat hassasiyeti alıcıların bu ülkelere yönelmesine yol açtı. Türkiye’deki para politikası nedeniyle kur da uzun süredir baskılanıyor. Başta işçilik olmak üzere yüksek maliyetler bu ülkeler ile yurtdışında rekabeti zorlaştırıyor. İhracatta döviz bazında yatay seyir devam ederken adetsel bazda ise gerileme yaşanıyor. Bu durumun 7-8 ay daha devam edeceğini tahmin ediyoruz. 2024’ün ikinci yarısından önce normalleşme beklemiyoruz.”
ÇAKMA PAZARI 200 MİLYON ÇİFTİ AŞTI
Gelişmelere bağlı olarak sektörde kırılganlığı arttığını, kapanma ve istihdam kayıplarının da hızlandığını anlatan İçten, “Ayakkabı sektörü emek yoğun bir sektör. Yaklaşık 350 bin kişi istihdam ediliyor. Şirketler 7-8 ay daha bu şekilde devam edemeyeceğini biliyor. Krediye erişimde zorluklar da yaşandığı için hem şirket kapanmaları hem de istihdam kayıpları arttı. Son 7-8 ayda istihdamın yüzde 25’inin kaybedildiğini tahmin ediyoruz.”
Sektöre yönelik eylül ayında yapılan düzenleme ile ithalatta referans fiyat yolu ile gümrük vergi oranları dolaylı olarak arttırılmış oldu. Bu kararın olumlu olduğunu ancak yeni ve daha bürük bir problem olarak çakma ayakkabı pazarındaki büyümenin karşılarında durduğunu vurgulayan İçten, “Taklit ayakkabı pazarı artık çok büyük bir sorun. Yabancı markalar bundan etkilenmiyor. Bu konu yasal hareket eden yerli markaları zor durumda bırakıyor. Onları daha fazla tehdit ediyor. Çakma ayakkabılar ile rekabet edemiyorlar. Yıllar taklit ayakkabı satış hacminin 200 milyon çifti geçtiğini tahmin ediyoruz. Bu konuda önlem alınması lazım. Burada bir polisiye tedbir alınsın, tesisler basılsın demiyoruz. Bu fabrikalar devlet eli ile yasal üretim yapar hale getirilsin istiyoruz. Aksi halde yerli markalar artık yaşayamaz” dedi.
GİDEN YAPANCI GERİ GELMİYOR
Türkiye Ayakkabı Sektörü Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (TASEV) Başkanı Yılmaz Polat da ve bu durumun fuarlardaki hareketliliğe de yansıdığını anlattı. Kurun baskılanması ve yüksek maliyetler nedeniyle müşterilerin kaçmaya devam ettiğini anlatan Polat, “Yabancı firmayı almak zordur ve aldığınız zaman da sizi kolay kolay bırakmaz. Üncak gittiği zaman da geri getirmek çok zordur. Şu an bu tarz müşterileri kaçırdığımız bir dönemdeyiz. Çok ciddi bir kayıp var. Sektör oyuncuları ihracat gelirine finansman kaynağı olarak bakardı. Şu an o kaynak yok. Firmalar bu yüzden işletme sermayesi sıkıntısı yaşıyor. Geçen hafta yabancı firmalara günlük 4 bin çift üretim yapan bir üreticimiz konkordato ilan etti” diye konuştu.
GEDİKPAŞA’DA TAKLİT MARKA CADDESİ OLUŞTU
Sektörde yeni üreticilerin de oluşmaya başladığını anlatan Yılmaz Polat, “Özbekistan’da ciddi anlamda hem yan sanayi hem de son üründe üretim başlamış vaziyette. İşçilik ücretleri 200-250 dolar. Biz Özbekistan’a, Kazakistan’a, Türkmenistan’a Azerbaycan’a ihracat yapardık. Şimdi onlar kendi ihtiyaçlarını kendileri üretmekle kalmıyor, ihracat da yapıyorlar. Taban makinesi, ayakkabı makinesi alıyorlar. Agresif bir şekilde büyüyorlar. Biz o pazarları hem yan sanayi hem de son üründe kaybediyoruz. Bizim zincir mağazalar da haklı olarak yurtdışından alımına devam ediyor” dedi. Tüm bunların ciddi miktarda istihdam kaybına yol açtığını anlatan Polat, şöyle devam etti: “200’den 70’e düşen, 130’dan 60’a düşen firmalar çok fazla. Bu sorunlar kolay kolay da çözülmeyecek. Yabancının geri dönmesi zor. Çakma ürün pazarı da çok büyük bir sorun. Ölçemiyoruz ama yapılan tahminler çakma ürün pazarının yasalı geride bıraktığı yönünde. Gedikpaşa’da Cami Sokak artık Markalar Caddesi oldu. Alenen satılıyor ticareti yapılıyor” dedi.
patronlardunyasi.com
